WASHINGTON - HAKAN ÇOPUR Ateşli silah satışında son iki yılda rekor kıran ABD, Las Vegas'taki saldırının ardından bir kez daha silahlı şiddet tartışmasıyla çalkalanıyor. Las Vegas'ta bir müzik festivaline katılanların üzerine ateş açan 64 yaşındaki ABD vatandaşı Stephen Paddock, 58 kişiyi öldürüp 500'den fazla kişiyi yaralayarak ABD tarihinin en kanlı kitlesel silahlı saldırısını gerçekleştirdi. Paddock, saldırı sonrasında bazıları tam otomatikleştirilmiş 23 tüfek ve binlerce merminin bulunduğu otel odasında intihar etti. Silaha erişimin son derece kolay olduğu ABD'deki silahlanma tartışması, silah almanın ve taşımanın en önemli anayasal haklardan biri olarak görülmesi sebebiyle daha uzun süre devam edeceğe benziyor Her gün 93 kişi ölüyor ABD'de faaliyet gösteren Felaket Önleme ve Kontrol Merkezlerinin (CDC) 2015 yılına kadar güncellenmiş istatistiklerine göre, ABD'de her gün intiharlar dahil ortalama 93 kişi ateşli silahlar nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu kişilerden 7'si, 19 yaşın altındaki çocuk ve gençlerden oluşuyor. Yine aynı kaynağa göre, 2011-2015 yılları arasında ateşli silahlardan dolayı yaklaşık 167 bin kişi hayatını kaybetti. Ölenlerden 105 bini (yüzde 62), ateşli silah kullanarak intihar edenlerden oluşuyor. 2011'de yaklaşık 32 bin, 2012, 2013 ve 2014'de 33'er bin, 2015'te de 36 bin kişi ateşli silahlar sonucunda öldü. İntiharlar hariç ateşli silahların olduğu diğer olaylarda yıllık ortalama 11 bin kişinin öldüğü ABD'deki bu oranlar, politika yapıcılar kadar sosyologları da düşündürüyor. Silahlar savaşlardan daha fazla can aldı Aynı merkezlerin yıllık raporlarına göre, ABD'de 1968-1980 yılları arasında 377 bin, 1981-1998 yılları arasında 620 bin, 1999-2010 yılları arasında 364 bin, 2011-2015 yılları arasında da 167 bin kişi, ateşli silahlar sonucunda hayatını kaybetti. ABD tarihi boyunca ülkenin girdiği savaşlarda ölen Amerikalıların sayısı 1 milyon 171 bin civarındayken ateşli silahlardan dolayı ölenlerin sayısı 1 milyon 393 bin olarak hesaplandı. Son iki yılda satışlarda rekor kırıldı Buna karşın ABD'de son yıllarda silah satışlarında artışlar görülmeye devam ediyor. Yaklaşık 27,5 milyon ateşli silahın satıldığı 2016 yılı, ABD tarihinde en fazla ateşli silah satılan yıl oldu. 2017 de şu ana kadar ABD tarihinde ülke içinde en fazla silahın satıldığı ikinci yıl oldu. Silah alımlarıyla ilgili rakamlara ulaşmada en sağlıklı kaynaklardan biri olarak görülen Federal Soruşturma Bürosu (FBI) güvenlik kontrollerine göre, yıl başından bu yana 12,6 milyon silah satışı için güvenlik kontrolü yapıldı. Birleşmiş Milletlerin (BM) "Küçük Silahlar Araştırmasına" göre, dünya nüfusunun yüzde 4,4'ünü oluşturan ABD, tüm dünyadaki ateşli silahların (650 milyon) yaklaşık yüzde 42'sine sahip. Buna göre, şu anda ABD'de 300 milyondan fazla ateşli silah olduğu tahmin ediliyor. FBI kontrolleri yeterli mi? ABD'de halkın büyük bir kısmı, FBI'ın güvenlik kontrollerinin silah satışlarını kontrol altında tutmanın en makul yolu olduğunu düşünüyor. Ancak diğer yandan, 1994-2014 yılları arasında ABD Adalet Bakanlığının, yeni silah için yapılan 180 milyon başvurudan sadece 3 milyonunu reddetmiş olması, bu kontrollerin yetersiz olduğunu savunanların elinde güçlü bir argüman olarak duruyor. ABD'de en önemli anaysal haklardan biri olarak görülen silah edinme ve taşıma hakkı, bu ülkede yaşayan milyonlarca insanın birden fazla silah almasının temelini de oluşturuyor. Hemen herkesin silah sahibi olması ve silaha erişimin kolay olması gibi unsurlar Chicago gibi bazı eyaletlerde ateşli silahlardan kaynaklanan adli vakaları gündelik yaşamın doğal bir parçası haline getirirken uzun yıllardır Kongre'den silahlanma hakkını kısıtlayacak bir maddenin geçirilememiş olması, ülkede kısır döngüye de neden oluyor. Mahrem konu "İkinci Düzenleme" ABD Anayasasında 1791’de yapılan ilk 10 düzenleme arasında, sivil halkın silah sahibi olma ve taşıma özgürlüğünü anayasal garanti altına alan meşhur "İkinci Düzenleme" de (Second Amendment) bulunuyor. Bu kanun maddesi, o yıllardan itibaren Amerikan halkının silahlanma hakkını doğal bir hak haline getiren ve her saldırıdan sonra tartışılmasına rağmen günün sonunda yine üzerinde pek değişiklik yapılamayan bir kavrama dönüşmüş durumda. Bu noktada, Amerikan Sivil Savaşı sırasında aslen Kuzey ordusundaki “zayıf nişancılığı” geliştirmek için 1871’de kurulan ve zaman içinde ABD’nin silah konusundaki öncü kurumu haline gelen Ulusal Tüfek Birliğinin (National Rifle Association – NRA) başını çektiği silah lobisini de dikkate almak lazım. Özellikle Cumhuriyetçiler üzerinde ciddi bir nüfuza sahip olan bu lobi, seçim dönemlerinde yüklü bağışlarıyla siyasiler üzerindeki etkisini sürdürüyor. Böylece silah satışı ve ruhsat verilmesiyle ilgili denetimleri sıkılaştırmak için Demokratların senelerdir meclisten geçirmeye çalıştıkları kanun değişiklikleri, Cumhuriyetçilerin ret oyları yüzünden hayata geçemiyor. Daha önce birçok kitlesel silahlı saldırının ardından bir süreliğine silahlanma konusunu tartışan ABD'nin, modern tarihindeki en kanlı toplu silahlı saldırısının ardından silahlanmayı kısıtlayan bir istikamete girip girmeyeceği merak ediliyor.