UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'nde bulunan dünyanın en eski yerleşim yerlerinden Harran Ören Yeri'nde, Emeviler Dönemi'nde İslami esaslara göre yapılan 32 tuvalet ortaya çıkarıldı. Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, yaptığı açıklamada, Harran'daki kazı çalışmalarının yaklaşık 100 kişilik ekiple sürdürüldüğünü söyledi. Kazı alanında özellikle Orta Çağ dönemine ait bulgu ve eserlere rastladıklarını belirten Önal, önceki dönem kazılarında hamam ve saray kalıntıları buldukları bölgelerde detaylı çalışmalar yaptıklarını ifade etti. Önal, Harran'ın dünyanın en eski yerleşim birimlerinden birisi olması dolayısıyla tarih kitaplarında sıkça anlatıldığını ve ilçenin bilinmeyenlerinin de gün geçtikçe ortaya çıkarılmaya başlandığını dile getirdi. Harran'ın özellikle Bakır Taş (Kalkolitik) Çağı'ndan Orta Çağ sonlarına kadar geçen süreye ilişkin önemli bilgi ve bulguları barındırdığını aktaran Önal, ilçenin coğrafi konumu itibarıyla aynı zamanda bir ticaret merkezi olduğunu kaydetti. Önal, Anadolu'da İslamiyet döneminin ilk tuvalet örneklerinin Harran'da bulunduğunu dile getirerek, şöyle devam etti: "Harran'ın tarihsel öneminin bilinciyle arkeolojik kazılarımızı sürdürüyoruz. Harran Türk ve İslam sanatının, mimarisinin Anadolu'ya açılan kapısıdır. Türkler Anadolu'ya gelmeden önce çarşı hamamını inşa etmiştir. Emeviler Dönemi'nde Harran Ulu Cami yapıldı. Şu an bile Türkiye'nin en anıtsal ve büyük taş süslemeli camisi konumundadır. Harran Ulu Cami'nin yanı başında şadırvanlı avluyu bulduk. Kazılarımızda ortaya çıkardığımız her eser Orta Çağ dönemine ait Anadolu'da ilk olma özelliğindedir. Burada yeni bulduğumuz 32 tuvalet Anadolu'daki ilk örneklerdir. Şu anda daha 1,5 kilometre çapındaki bir alanda Orta Çağ dönemine ait yüzlerce eserin toprak altında olduğuna dair emarelere rastladık. Dolayısıyla buradaki kazılar uzun yıllar daha devam edebilecek niteliktedir." Yunan ve Roma döneminde insanların tuvaletlerde yan yana oturduğunu aktaran Önal, İslami esaslara göre yapılan tuvaletlerde ise mahremiyete özen gösterildiğine işaret etti. Önal, tuvaletler arasında ince perdeler ile ayrı havuz ve musluğun bulunduğunu dile getirerek, tuvaletlerin yer aldığı bölgede yaklaşık 1,5 metre genişliğinde ve 1,75 metre yüksekliğinde kanalizasyon kanallarının da yer aldığını bildirdi. - 3 ayrı yerde kazı yapılıyor Prof. Dr. Mehmet Önal, Harran ilçesinde bu yıl üç ayrı bölgede kazı çalışması yapıldığını söyledi. Geçen yıl buldukları milattan sonra 8. yüzyıla ait olan ve 12. yüzyılda eklemeler yapıldığı tespit edilen çarşı hamamının yer aldığı bölgedeki çalışmalara yoğunlaştıklarını belirten Önal, yaklaşık bin 200 yıl önce Emeviler dönemine ait hamamın da farklı bölümlerini ortaya çıkarmayı hedeflediklerini ifade etti. Önal, bu yıl çarşı hamamının ılıklık bölümünü gün yüzüne çıkarmayı planladıklarını vurgulayarak, şu bilgiyi aktardı: "Hamamın önceki yıllarda sıcaklık ve soyunmalık bölümlerini bulmuştuk. Bu yılda ılıklık bölümünü meydana çıkarıyoruz. Diğer çalışmamız höyükte. Orada da Tunç ve Demir çağına ait buluntular var. Diğer çalışmamız da iç kalenin ikinci katında Saray (Balat) hamamında sürüyor. Onun da yüzde 80'i meydana çıkarılmıştı. Tarihte İbn-i Şeddad'ın da bahsettiği Eyyübiler Dönemi'ne ait olan bu hamamın, bu yıl saraya bağlanan bölümünü ve külhan bölümünü yine meydana çıkaracağız." Söz konusu hamamın da Anadolu'daki İslami dönemin ilk eseri olduğunu belirten Önal, Harran kazılarında ortaya çıkarılan her eserin İslam ve Türk mimari sanatının daha fazla anlaşılabilmesine ciddi katkılar sunduğunu anlattı. Emeviler'de 2. Mervan döneminde Harran'ın başkent olduğunu aktaran Önal, bölgede yapılan kazılarda Roma mimarisinden İslam mimarisine geçişin özelliklerinin görüldüğünü sözlerine ekledi.