Güneydoğu’da ekim takvimi 45 güne kadar sarktı; uzmanlar “son 50 yılın en kurak sezonu” uyarısında bulunuyor.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hububat ekim dönemleri, iklim krizine bağlı olarak ciddi biçimde değişiyor. Bölge çiftçileri, geleneksel olarak Ekim ayında başlayan ekim faaliyetlerini artık Kasım ayının sonu ile Aralık ayına ertelemek zorunda kalıyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) son analizleri, bu değişimin iklim krizi kaynaklı kalıcı bir kayma olduğunu ortaya koyuyor.
Yağışlar %60 Azaldı, Sıcaklıklar Rekor Kırdı
MGM’nin 2024 Standart Yağış İndeksi (SPI) raporuna göre, Şanlıurfa’da 2024–2025 tarım yılı yağış miktarı 158 mm olarak ölçüldü. Bu değer, uzun yıllar ortalaması olan 430 mm’nin %50–60 altında kaldı.
2025 Nisan ayında Türkiye genelindeki sıcaklık ortalamaları mevsim normallerinin 2,1 °C, Güneydoğu Anadolu’da ise 2,5–3,0 °C üzerinde seyretti. Ay boyunca 12 gün boyunca 30 °C’nin üzerinde sıcaklık kaydedilmesi, tahılların başaklanma döneminde ciddi stres oluşturdu.
Verim Kaybı %30’u Aşabilir
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin bölgesel verilerine göre buğdayda verim düşüşü %20–30, arpada %25 seviyelerine kadar ulaşabilir. Kıraç alanlarda kayıp oranı ise %60’a kadar çıkıyor.
Şanlıurfa, Mardin, Diyarbakır ve Batman’da yağışlı gün sayısının 10–15 gün azalması; çıkış, kardeşlenme ve boylanma dönemlerinde kritik su eksikliğine neden oldu.
“Son 50 Yılın En Kurak Sezonu”
Bölgedeki ziraat odaları ve üretici birlikleri, saha gözlemlerinin son 50 yılın en kurak tarım sezonuna işaret ettiğini belirtiyor. TARSİM kapsamı dışında kalan üreticiler için ekonomik risk oranı %50’nin üzerine çıkmış durumda.
Uzmanlardan Acil Önlem Çağrısı
Uzmanlar, mevcut iklim koşullarının yalnızca çiftçileri değil, ülkedeki gıda güvenliğini de tehdit ettiğini vurguluyor. Bu kapsamda su yönetimi, toprak koruma uygulamaları ve iklim uyumlu tarım politikalarının hızla devreye alınması gerektiği ifade ediliyor.
Önerilen Başlıca Önlemler
-
Sürdürülebilir su yönetimi: Basınçlı sulama ile %35 su tasarrufu; kapalı kanal sistemiyle buharlaşma kayıplarında %20 azalma.
-
Toprak koruma: Anız yakımının denetimi; malç uygulamalarıyla %15–20 nem tasarrufu; nadas alanlarının azaltılması.
-
Çiftçiye destek: Bölgesel iklim risk paketleri; TARSİM’in kuraklık teminatının genişletilmesi.
-
İklim uyumlu tarım: Kuraklığa dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi; su verimi izleme sistemlerinin yaygınlaştırılması.
Prof. Dr. Ali Rıza Öztürkmen, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi ve TEMA Vakfı Şanlıurfa İl Temsilcisi olarak yaptığı değerlendirmede, “Bu durum yalnızca üreticiyi değil soframızdaki ekmeği de yakından ilgilendiriyor. Kurumların koordineli ve hızlı harekete geçmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
